Maxim Shalygin & Ludwig Ensemble

Maxim is een Oekraïens-Nederlands componist. In 2010 verhuisde hij naar Nederland. Hij schreef er meer dan 40 werken in genres als kamermuziek, vocale muziek, symfonische en elektroakoestische muziek, maar ook schreef hij voor theater, ballet en film. De laatste jaren componeerde hij S I M I L A R voor een bepaald aantal identieke instrumenten voor topmuzikanten die de meest complexe en verfijnde kleuren van de partituur reproduceren. Zijn composities combineren een breed scala aan technieken met psychologisch inzicht en spiritualiteit en ontvouwen de klanken van de instrumenten in al hun sympathieke sonoriteit. Geen academische formules, geen avant-gardistisch radicalisme, maar eerder een zelfbedachte schaal van speeltechnieken die de band met sonoriteit nooit verbreekt, en zo een door en door tonale taal in stand houdt. Maxim heeft een natuurlijk gevoel voor typische Bruckner kenmerken als het opbouwen van spanningen en voor het vast kunnen houden van een lange lijn in zo’n compositie. Daarnaast kiest hij zijn focus en weet hij deze te communiceren met zijn publiek waardoor een relatief lang werk aan kracht en aandacht wint. Iets vergelijkbaars ervaar je met Todos los Fuegos el Fuego en met Lacrimosa.

Maxim over zijn nieuwe compositie ‘Bleeding’: ‘Ik maakte voor het eerst kennis met de muziek van Bruckner, vele jaren geleden, toen ik nog een kind was op de muziekschool. Toen liet deze muziek geen enkel spoor bij mij achter en in de toekomst vermeed ik zelfs de confrontatie ermee. Maar een zomer begon ik alle films van Bergman te bekijken en toen ik bij Sarabande aankwam, werd ik getroffen door een moment waarop de hoofdpersoon in zijn kamer naar verbazingwekkend krachtige muziek luisterde. Direct nadat ik het had bekeken, ontdekte ik dat het het Scherzo uit Bruckners Negende Symfonie was. Sindsdien is mijn relatie met de muziek van Bruckner nooit meer dezelfde geweest. De laatste tijd heb ik ontdekt dat deze muziek, als geen andere uit de negentiende eeuw, dichtbij het heden staat. Bijzonder opmerkelijk is Bruckners gebruik van de tijd in zijn symfonieën. Dat is wat mij het meest fascineert aan zijn muziek. Op het eerste gezicht lijkt de tijd uitgerekt, maar wanneer je deze tijdstroom betreedt, heb je het gevoel alsof je in een soort gewichtloosheid verkeert, zweeft zonder je eigen gewicht te voelen. Dit is een zeldzaam gevoel in de muziek en een gevoel dat ik mijn hele leven op verschillende manieren heb geprobeerd te bereiken.’

Koperblazers

‘In Bleeding heb ik besloten alleen koperblazers te gebruiken, omdat deze een sleutelpositie innemen in het werk van Bruckner. Alle hoofdthema’s worden door koperblazers ‘ingesproken’, en vaak ondersteunen de koperblazers de melodische lijnen van de strijkers. Ook zijn de donderende climaxen uiteraard niet compleet zonder de destructieve klank van koperblazers. Daarom besloot ik ze te kiezen als symbool van Bruckners werk, en ze te verheffen tot de apotheose van de klank. Bleeding gaat een volgend hoofdstuk in mijn levenscyclus S I M I L A R zijn waarmee ik in 2017 ben begonnen. Elk nieuw hoofdstuk in deze cyclus is geschreven voor een bepaald aantal identieke instrumenten. De homogene samenstelling van de instrumenten laat mijn verbeelding maximaal werken. Het is noodzakelijk om met soortgelijke instrumenten totaal verschillende geluiden te creëren.’

Tijd & Ruimte

‘Bleeding gaat geen transcriptie of variatie op Bruckners thema’s zijn. Wél een reflectie op het thema tijd en ruimte waarbij ik gebruik zal maken van door Bruckner begonnen ontwikkelingen en deze naar een nieuw niveau probeer te tillen. Er bevinden zich passages in Bruckner 8 die ik altijd al wilde laten stoppen en verlengen terwijl ik ernaar luisterde. Plekken waar Bruckner zelf minder aandacht aan besteedde, maar waarin een groot potentieel zit. Bijvoorbeeld het Finale coda materiaal; helaas verlaat Bruckner, na verschillende maten van intense ontwikkeling, het materiaal en laat het als het ware instorten. Ik zou mijn symfonie willen beginnen met deze coda en dit materiaal zich ten volle laten ontvouwen en er een enorme symfonie van 60 minuten van maken. Ieder werk schrijf ik alsof het mijn laatste is. Dit stuk vormt voor mij een zeer complexe, creatieve uitdaging, die een bijzondere geestesgesteldheid vereist. Ik geloof dat de artistieke component van dit werk uniek en niet-herhaalbaar wordt.’

Maxim was een van de eerste drie componisten die Bruckner Casco heeft benaderd. Op de vraag naar haar artistieke interesse om als een van de ensembles deel te nemen aan Bruckner Casco, antwoordde Peppie Wiersma van Ludwig dat alles zeer uitdagend klinkt, maar dan wil Ludwig met Maxim Shalygin samenwerken. Zo geschiedde. De programmering van LUDWIG is even doordacht als avontuurlijk. Oprichter en voormalig artistiek leider Peppie Wiersma brengt moeiteloos componisten uit verschillende tijdsperioden, stijlen en achtergronden bij elkaar. De musici tillen de beste muziek naar de hoogst mogelijke standaard, maar vrij van de organisatorische en managementnormen en -beperkingen van conventionele ensembles en orkesten. Onderscheidend is het zeker: de musici gaan vaak direct in interactie met hun publiek, spelen uit het hoofd, experimenteren met verschillende presentatievormen en werken samen met makers in andere disciplines om de manier waarop mensen een concert beleven uit te dagen. Ludwig heeft veel samengewerkt met sopraan Barbara Hannigan en kan ook met haar bogen op verschillende legendarische optredens met vooraanstaande solisten.

Maxim Shalygin gaat zijn nieuwe compositie beginnen met deze coda van de Achtste symfonie. Dit moment begint bij minuut 1.13.00. Een iconisch moment in de muziekliteratuur waarin als het ware alle thema’s uit de symfonie op elkaar worden gestapeld.